İdari Yargıda Kanun Yolları Nelerdir?

İdari Yargı Yerlerince Verilen Kararlara Karşı Temyiz Yolu

İdari yargı ilk derece mahkemelerinin (idare ve vergi mahkemelerinin ile ilk derece mahkemesi olarak görev yaptıklarında Danıştay dava daireleri) nihai kararları, Danıştay’da temyiz edilebilir.

Özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde, Danıştay dava daireleri ile idare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarına karşı tebliğ tarihini izleyen otuz gün içinde Danıştay’da temyiz yoluna başvurulabilir.

İdare ve Vergi Mahkemelerinin Kararlarına Karşı İtiraz Yolu

İlk ve orta öğretim öğrencilerinin sınıf geçmelerine ve notlarının tespitine ilişkin işlemlerden,

Valilik, kaymakamlık ve yerel yönetimler ile bakanlıkların ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının taşra teşkilatındaki yetkili organları tarafından kamu görevlileri hakkında tesis edilen geçici görevlendirme, görevden uzaklaştırma, yolluk, lojman ve izinlerine ilişkin idari işlemlerden,

3091 sayılı Taşınmaz Mal Zilyetliğine Yapılan Tecavüzlerin Önlenmesi Hakkında Kanun’un uygulanmasından, 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun ile 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu gereğince kamu kurum ve kuruluşları tarafından sosyal yardım amacıyla bağlanan aylık ve yapılan sosyal yardımlarla ilgili uygulamalardan,

213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca verilen işyeri kapatma cezalarından,
Kaynaklanan uyuşmazlıklarla ilgili olarak verdikleri nihai kararlar ile tek hâkimle verilen nihai kararlara, mahkemelerin bulunduğu
yargı çevresindeki bölge idare mahkemesine itiraz edilebilir.

İdari Yargıda Temyiz Ya da İtiraz Üzerine Verilen Kararlara Karşı Karar Düzeltme Yolu

Danıştay dava daireleri ve İdari veya Vergi Dava Daireleri Genel Kurullarının temyiz üzerine verdikleri kararlar ile bölge idare mahkemelerinin itiraz üzerine verdikleri kararlar hakkında, bir defaya mahsus olmak üzere ve kararın tebliğ tarihini izleyen onbeş gün içinde kararın düzeltilmesi istenebilir.

Kararın Düzeltilmesi Aşağıdaki Hallerde İstenebilir:
Kararın esasına etkisi olan iddia ve itirazların, kararda karşılanmamış olması
Bir kararda birbirine aykırı hükümler bulunması
Kararın usul ve kanuna aykırı bulunması
Hükmün esasını etkileyen belgelerde hile ve sahtekârlığın ortaya çıkmış olması
Danıştay dava daireleri ve İdari veya Vergi Dava Daireleri Genel Kurulları ile bölge idare mahkemeleri, kararın düzeltilmesi isteminde ileri sürülen sebeplerle bağlıdırlar.

Kararın düzeltilmesi istekleri esas kararı vermiş olan daire, kurul ve bölge idare mahkemesince incelenir. Dosyanın incelenmesinde tetkik hâkimliği yapanlar, aynı konunun düzeltme yoluyla incelenmesinde bu görevi yapamazlar.

İsteğin ilişkin olduğu konu, diğer bir daire veya mahkemenin görevine girmiş ise karar bu daire veya mahkemece verilir. Karşı tarafın savunması alındıktan sonra istekler incelenir ve kanunda yazılı sebepler varsa davaya yeniden bakılarak karar verilir. Kararın düzeltilmesi istemleri, kanunda yazılı sebeplere dayanmıyor ise, istemin reddine karar verilir. Kararın düzeltilmesi istemlerinde duruşma yapılması, görevli daire veya mahkemenin kararına bağlıdır.

İdari Yargıda Kanun Yararına Bozma

Bölge idare mahkemesi kararları ile idare ve vergi mahkemelerince ve Danıştay’ca ilk derece mahkemesi olarak verilip temyiz incelemesinden geçmeden kesinleşmiş bulunan kararlardan niteliği bakımından yürürlükteki hukuka aykırı bir sonucu ifade edenler, ilgili bakanlıkların göstereceği lüzum üzerine veya kendiliğinden Cumhuriyet Başsavcısı tarafından kanun yararına temyiz olunabilir. Temyiz isteği yerinde görüldüğü takdirde karar, kanun yararına bozulur. Bu bozma kararı, daha önce kesinleşmiş olan mahkeme veya Danıştay kararının hukuki sonuçlarını kaldırmaz. Bozma kararının bir örneği ilgili bakanlığa gönderilir ve Resmî Gazetede yayımlanır.

Temyiz veya İtirazda Yürütmenin Durdurulması İstemleri

Temyiz veya itiraz yoluna başvurulmuş olması, hâkim, mahkeme veya Danıştay kararlarının yürütülmesini durdurmaz. Ancak, yetkili Danıştay dava dairesi, kurulu veya itirazı incelemeye yetkili bölge idare mahkemesince yürütülmesinin durdurulmasına karar verilebilir. Kararın bozulması, kararın yürütülmesini kendiliğinden durdurur.

Yargılamanın Yenilenmesi

Yargılamanın yenilenmesi, kesin olarak verilmiş veya kesinleşmiş kararlara karşı başvurulan bir kanun yoludur. İdari yargı mercilerince verilen bir karar, kanunlarda düzenlenen usullere uygun olarak verildikten ve kanun yollarından geçerek veya bunlara ilişkin başvuru süreleri sona erdikten sonra değişmez bir nitelik kazanır. Yargı kararlarının bu değişmezlik kuvvet ve niteliğine “kesin hüküm” denilmektedir.

İşte yargılamanın yenilenmesi, kesin hüküm zırhına bürünen yargı kararlarının gerçeğe aykırı oldukları sonradan ortaya çıkarsa, bu olumsuzluğu gidermek için öngörülmüş bir kanun yoludur. Kesin hüküm niteliği kazanmış kararlara karşı başvurulabildiği için de yargılamanın yenilenmesi olağanüstü kanun yoludur.

Karar kesinleşmeden önce, yargılamanın yenilenmesi sebeplerinden birisi mevcut olsa bile, bu karar için yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurulamaz. Yine nihai olmakla birlikte davanın esasına ilişkin olmayan (dilekçe ret, feragat, kabul) kararlar da yargılamanın yenilenmesine konu teşkil etmez.

Yargılamanın yenilenmesi, kararı veren idari yargı merciinden kanunda açıkça sayılan hallerde istenebilir. Mahkeme yargılamanın yenilenmesi talebini uygun bulmazsa reddeder, talebi yerinde bulursa kesin hükmü ortadan kaldırarak yeniden yargılama yapar ve işin esası
hakkında yeni bir karar verir.