Yargılama Giderini Kim Öder?
1. Hukuk Mahkemelerinde Yargılama Giderleri
Davacı (veya talep eden) dava (veya talep) dilekçesi ile ilgili mahkemeye başvurduğunda, gider avansını (her türlü tebligat ve posta ücretleri, keşif giderleri, bilirkişi ve tanık ücretleri gibi masraflar) ve davanın türüne göre Harçlar Kanunu gereğince nispi veya maktu olarak alınan başvuru harçları mahkemeler veznesine yatırmak zorundadır.
Taraflardan her biri ikamesini talep ettiği delil için mahkemece belirlenen avansı, verilen kesin süre içinde yatırmak zorundadır. Delil avansını yatırmayan taraf, o delilin ikamesinden vazgeçmiş sayılır.
Bu masrafları peşin ödeyen taraf yargılama sonunda haklı çıkarsa yapılan masrafların haksız çıkan taraftan alınarak ödemeyi yapan tarafa ödenmesine karar verilir. Davada iki taraftan her biri kısmen haklı çıkarsa mahkeme her birini yaptığı masrafla yükümlü kılar veya bu masrafı aralarında takdir ettiği surette (kabul ve red oranına göre) taksim eder.
Kendini vekille temsil eden taraf haklı çıktığı takdirde, hüküm tarihine ve davanın türüne göre, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesince hesaplanan vekâlet ücretinin haksız çıkandan alınarak haklı çıkana ödenmesine karar verilir.
Kötü niyetli davalı veya hiçbir hakkı olmadığı hâlde dava açan taraf, yargılama giderlerinden başka, diğer tarafın vekiliyle aralarında kararlaştırılan vekâlet ücretinin tamamı veya bir kısmını ödemeye mahkûm edilebilir.
Kanun yoluna başvuran taraf, kanun yolu harç ve masraflarını yatırmakla yükümlüdür. Bu başvurusunda haklı çıkan tarafa ödediği harç ve masraflar yargılama sonunda diğer taraftan alınarak ödenir.
2. Ceza Yargılamasında Yargılama Giderleri
Soruşturma Aşamasında
Soruşturma, kanuna göre yetkili mercilerce suç şüphesinin öğrenilmesinden Cumhuriyet başsavcılığınca hazırlanan iddianamenin mahkemece kabulüne kadar geçen evre olup bu evrede maddi gerçeğe ulaşılması amacıyla yapılan işlemlere ilişkin tüm masraflar ileride haksız çıkacak olandan tahsil edilmek üzere suçüstü ödeneğinden karşılanır, soruşturmanın kovuşturmaya yer olmadığı kararıyla sonuçlanması halinde yapılan tüm giderler hazine üzerinde bırakılır.
Kovuşturma Aşamasında
Harçlar ve avukatlık ücretleri ile soruşturma ve kovuşturma evrelerinde yargılamanın yürütülmesi amacıyla yapılan harcamaların tamamı yargılama giderleridir. Hükümde yargılama giderlerinin kimlere yükletileceği gösterilir. Giderlerin miktarı ile iki taraftan birinin diğerine ödemesi gereken paranın miktarını mahkeme başkanı veya hâkim belirler. Türkçe bilmeyen ya da engelli olan şüpheli, sanık, mağdur veya tanık için görevlendirilen tercümanın giderleri, yargılama gideri sayılmaz ve bu giderler Devlet Hazinesince karşılanır.
3. İdari Yargıda Yargılama Giderleri
İdari yargılama usulünde, yargılama giderleri konusunda adli yargı (HMK) hükümleri uygulanır.
Yeni Mahkeme Yönetimi Sistemi kapsamında gerçekleştirilecek ön büro pilot uygulamasında:
dava açma harçlarının hesaplanması ön bürolar tarafından yapılmaktadır.