İşe iade kararı halinde işçiye önceden ödenen ihbar tazminatının akıbeti ne olur?

İşe iade kararı halinde işçiye önceden ödenen ihbar tazminatının akıbeti ne olur?

İşçinin açmış olduğu işe iade davası sonunda, daha önce ihbar öneli tanınmış olan feshin geçersizliğinin tespit edilmesi, kararın kesinleşmesi ve işçinin işe başla­mak için başvurması halinde, işçiye tanınmış olan önceki ihbar önelinin bir değeri olmaz.

İşçinin işe başlatılmaması halinde işe başlatmama tarihi fesih tarihi olduğun­dan, belirtilen fesih tarihine göre ihbar tazminatının ödenmesi gerekir. Geçersiz sayı­lan fesihte kullandırılan ihbar önelinin işe başlatmama suretiyle gerçekleşen feshe bir etkisi düşünülemez. Ancak, geçersiz sayılan fesih sebebiyle işçiye ihbar önelleri­ne ait ücretin peşin olarak ödenmiş olması halinde yapılan bu ödeme, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 21. maddesinin 4.fıkrası hükmüne uygun olarak işe başlatmama tazmi­natı ve boşta geçen süreye ait ücret alacaklarından mahsup edilir.

Kesinleşen işe iade kararı üzerine işçinin işe başlatılmış olması halinde iş ilişkisi feshedilmemiş gibi değerlendirileceğinden daha önce ödenen ihbar tazminatı konu­suz kalmış olur ve işçinin bir alacağından mahsubu gerekir. 4857 sayılı İş Kanu­nu’nun 21. maddesinin 4.fıkrasında sözü edilen mahsup veya iade yükümü de feshin geçersiz sayılmasına bağlı olarak ortadan kalkmasının bir sonucudur.

İşçinin kesinleşen işe iade kararı ve süresi içinde başvuruya rağmen işe başla­tılmaması halinde de önceki fesih ortadan kalkmakta ve işçinin işe başlatılmadığı ta­rih fesih tarihi olarak değerlendirilmektedir. Yargıtay’ın bu yönde kararları istikrar kazanmıştır (Yargıtay 9.HD. 14.10.2008 gün 2008/29383 E, 2008/27243 K). Bu du­rumda yine işçiye geçersiz sayılan fesih sebebiyle ödenen ihbar tazminatı konusuz kalmış olur. O halde işçiye daha önce ödenen ihbar tazminatı tutarı, işe başlatmama suretiyle gerçekleşen feshe göre hak kazanılan işçilik alacaklarından mahsup edilme­lidir.

Geçersiz sayılan fesih öncesinde usulüne uygun bildirim yapılarak işçiye ihbar öneli kullandırılmış olması halinde ihbar tazminatının ödenmediği açıktır. Bundan başka işçi ihbar öneli içinde işverene olan iş görme edimini yerine getirmiş ve bunun karşılığı olarak ücrete hak kazanmıştır. İhbar öneli içinde işçi ve işveren karşılıklı edimlerini yerine getirmiş olmakla sözü edilen ihbar önelinin daha sonra doğan olan bir işçilik alacağından mahsup edilmesi ya da alacağı ortadan kaldırması düşünüle­mez. Aynı şekilde geçersiz sayılan fesih öncesinde yapılan bildirime göre kullandırı­lan ihbar öneli içinde iş arama izinlerinin verilmemiş olması, işçiye 4857 sayılı İş Kanunu’nun 27. maddesi hükmüne göre zamlı ücret ödeme hakkını tanımaz.

4857 sayılı İş Kanunu’nun 21. maddesinin 4.fıkrasında “işe başlatılmayan işçiye bildirim süresi verilmemiş veya bildirim süresine ait ücret peşin ödenmemişse, bu sürelere ait ücret tutarı ayrıca ödenir” hükmüne yer verilmiş olup, anılan kurala göre de geçersiz sayılan fesih öncesinde verilen bildirim önelinin geçerliliğini koruduğu sonucuna varılması doğru olmaz. Düzenleme, açık biçimde “bildirim süresi veril­memiş” olma halini ele almış olup, böyle bir durumda işçinin işe başlatılmadığı tari­he göre ihbar tazminatının ödenmesi gerektiği tartışmasızdır. Anılan maddede de bu husus düzenlenmiştir. Sözü edilen hükümde “bildirim süresi verilmişse” işe başlat­mama tarihine göre ihbar tazminatı ödeme yükümünün olmadığı düzenlenmiş değil­dir. İlgili hükmün karşıt anlamından yola çıkılarak, geçersiz sayılan fesihler önce­sinde bildirim süresi verildiği hallerde sözü edilen ihbar önelinin geçerliliğini koru­duğu şeklinde bir yorum İş Hukukunun kurallarına uygun düşmemektedir. Gerçek­ten fesih geçersiz sayılarak ortadan kalktığına göre, daha önce tanınmış olan ihbar öneli de bir anlam ifade etmez.

Öte yandan, işe başlatılmayan işçi yönünden 4 aya kadar boşta geçen sürenin hizmet süresine ekleneceği tartışmasızdır. Mahkemece varılan sonucun doğru oldu­ğu kabul edildiği taktirde, boşta geçen süreye ait en çok 4 aylık sürenin ilavesiyle 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesinde belirlenen ihbar önellerinden bir üst di­lime geçilmesi halinde de sorun ortaya çıkar. Geçersiz sayılan fesih öncesinde işçi­nin hizmet süresine göre 6 haftalık bir ihbar öneli tanındığı bir örnekte, işe başlat­mama tarihinde gerçekleşen feshe göre 4 aylık boşta geçen sürenin de eklenmesiyle 8 haftalık ihbar tazminatı yükümü ortaya çıkabilir. Bu durumda ihbar önelinin bö­lünmezliği ilkesi de gözetildiğinde, geçersiz sayılan fesih öncesinde tanınan ihbar önelinin geçerli olmadığı sonucuna varılmalıdır.