Müdafin dosyayı inceleme yetkisinin sınırları ve kapsamı nasıldır?
Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) 153/1 hükmüne göre, müdafi soruşturma evresinde dosya içeriğini inceleyebilir ve istediği belgelerin bir örneğini harçsız olarak alabilir. Müdafin, kolluğun olaya ilk el koyduğu andan itibaren toplanmış bulunan tüm lehte veya aleyhte olan belgeleri, fotoğrafları ve dosya içinde bulunması koşuluyla tüm nesneleri inceleme yetkisi bulunmaktadır. Müdafi soruşturma evresi boyunca koruma altına alınmış olan delilleri inceleme yetkisini haiz değildir. Ancak iddianamenin mahkeme tarafından kabul edildiği tarihten itibaren dosya içeriğini ve koruma altına alınmış delilleri inceleyebilir. Tüm tutanak ve belgelerin örneklerini bu andan itibaren harçsız olarak alabilmektedir. Kovuşturma evresinde müdafin dosya inceleme yetkisi hiçbir gerekçe ile kısıtlanamaz. Bu aşamada delil, koruma altına alındığı yerde incelenebilecektir. Dosyayı inceleyebilmek için müdafinin vekâletname göstermesine gerek yoktur. Ancak vekâletname gösterilmediği takdirde dosyadan fotokopi alınmasına izin verilmez. Müdafi davayla ilgili belgeleri bir veya birkaç kez görebilir ve evrakı inceleyebileceği süre her olayın özelliklerine göre farklılık arz eder.. Bunun yanında müdafi, dosyayı stajyeri aracılığı ile de inceleyebilir veya fotokopisini alabilir.
Müdafinin dosyayı inceleme yetkisi soruşturma aşamasında kısıtlanabilir. Bunun için dosyanın içeriğinin incelenmesi veya belgelerden örnek alınmasının, soruşturmanın amacını tehlikeye düşürecek nitelikte olması gerekir. Bu kısıtlamaya savcının istemi üzerine sulh ceza hakimi karar verir. Soruşturmanın amacının tehlikeye düşmesinden anlaşılması gereken husus şudur: Soruşturmanın geciktirilmesi, engellenmesi, olayın aydınlatılmasının zorlaştırılmasıdır. Ancak bazı belgelerin incelenmesi ve örneğinin alınması hiçbir zaman yasaklanamaz. Bu belgeler:
· Yakalanan kişinin veya şüphelinin ifadesini içeren tutanaklar. ( Yakalanan kişinin veya şüphelinin ifadesini içeren tutanaklar, kolluk ve savcılıktaki ifadeye veya sulh ceza hâkimi karşısındaki sorguya ilişkin tutanaklardır)
· Bilirkişi raporları. Bilirkişi raporları tıbbi, teknik, ekonomik vb. konulara ilişkin ve dava için gerekli olan bilirkişi raporlarıdır.)
· Şüphelinin hazır bulunmaya yetkili olduğu diğer adli işlemlere ilişkin tutanaklar. (Yakalanan kişi veya sanığın hazır bulunmaya yetkili olduğu diğer adli işlemlere ilişkin tutanaklar ise soruşturma evresinde şüphelinin katılmaya yetkili olduğu ve erken dinleme niteliğini taşıyan, tanık, bilirkişi dinlenmesi, keşif, muayene yapılması gibi işlemlere ilişkin tutanaklardır.)
Terörle Mücadele Kanunu’nun kapsamına giren suçlarla ilgili olarak müdafinin dosya içeriğini inceleme veya belgelerden örnek alma yetkisi, soruşturmanın amacını tehlikeye düşürebilecek ise Cumhuriyet savcısının istemi üzerine hâkim kararı ile sınırlanabilir. (Terörle Mücadele Kanunu (TMK) 10/d) TMK’da müdafinin belirli belgeleri incelemesinin engellenemeyeceğine ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle denebilir ki Terörle Mücadele Kanunu’na ilişkin suçlarda, ortada soruşturmanın amacını tehlikeye düşürecek bir hal varsa, müdafinin bütün dosyayı, istisna olmaksızın, inceleme yetkisi elinden alınabilir.