İstinaf Başvurusunun Şartları
İstinaf Başvurusunun Konusu
İlk derece mahkemesinden verilen hükümlere karşı, istinaf kanun yoluna başvurulabilir (CMK 272/1). İlk derece mahkemesinin ara kararlarına karşı ancak hükümle birlikte istinaf kanun yoluna gidilebilir (CMK 272/2).
Davasız yargılama olmaz ilkesi gereği istinaf kanun yolu için kural olarak talep şartı getirilmiştir.
Bununla beraber, kanunumuzda re’sen istinaf da kabul etmiştir.
Onbeş yıl ve daha fazla hapis cezasına ilişkin hükümler re‟sen Bölge Adliye Mahkemesince istinaf incelemesine tabidir.
İlk derece mahkemesinden verilmekle kesinleşen ve aleyhine istinaf yoluna başvurulamayan hükümler de CMK 272/3‟de açıklanmıştır. Buna göre:
Sonuç olarak belirlenen üç bin lira dahil adli para cezasına mahkumiyet hükümlerine, Üst sınır beş yüz günü geçmeyen adli para cezasını gerektiren suçlardan beraat hükümlerine, Kanunlarda kesin olduğu yazılı bulunan hükümlere, karşı istinaf yoluna başvurulamaz.
CMK 272/3 kapsamındaki hükümlere karşı istinaf veya temyiz yolu kapalı ise de, olağan üstü kanan yolu olan kanun yararına bozma imkanı vardır (CMK 309/1); zira bu hükümler istinaf veya temyizden geçmeden kesinleşmiştir.
Alman Ceza Muhakemesi Kanununun aksine, 2017-7035 sayılı Kanun ile değişik CMK 285‟e göre, istinaf yoluna başvurmaksızın doğrudan temyize gitme olanağı bir halde tanımıştır: Cezai Konularda Uluslararası Adli işbirliği Kanununun 18 nci maddesinde düzenlenen suçluların iadesine ilişkin kararlar doğrudan temyiz edilebilir.
CMK 285‟e göre; özel kanunların temyize ilişkin hükümleri başlığı altında diğer kanunlarda temyiz edilebileceği veya haklarında Yargıtay‟a başvurulabileceği belirtilmiş olan ve bölge adliye mahkemelerinin görev alanına giren dava ve işlere ilişkin ilk derece mahkemelerinin karar ve hükümler artık istinaf edilecektir. Şu halde, ilk derece mahkemesinden verilen karara karşı istinaf kanun yoluna gidilip gidilemeyeceği CMK 272 hükmüne göre tayin edilecektir.
Burada önemle belirtelim ki; evvelce herhangi bir biçimde temyiz incelemesine tabi olmuş davalarda, ilk derece mahkemesince verilen hükümlere karşı istinaf yoluna değil, ancak temyiz kanun yoluna başvurulabilir.
Ceza hukukuna ilişkin olmamakla birlikte, 25 Ağustos 2017 tarihli KHK 694 madde 17 ile yapılan değişikliği belirtmek gereği duyduk:
buna göre, 3533 sayılı Umumi Mülhak ve Hususi Bütçelerle idare Edilen Daireler ve Belediyelerle Sermayesinin Tamamı Devlete veya Belediye veya Hususi idarelere Aid Daire ve Müesseseler Arasındaki ihtilafların Tahkim Yolu ile Halli Hakkında Kanunun 6 ıncı maddesi değiştirilmiştir. Maddede belirtilen istisna hariç, hakem kararlarına karşı istinaf yolu açılmıştır.
Talep şartı
İlk derece mahkemesinde verilen hükümlere karşı istinaf incelemesi için istinaf başvurusunda bulunulması gerekir. Buna talep şartı adı verilmektedir. Bunun istisnasını re‟sen istinaf halleri oluşturmaktadır.
İstinaf kanun yoluna başvurma hakkı, talep hakkı bulunan kişilerce kullanılabilir. Her ne kadar 273 madde içeriğinde; Cumhuriyet savcısının, sanığın, katılma istemi karara bağlanmamış, reddedilmiş veya katılan sıfatını alabilecek surette suçtan zarar gören kişilerin istinaf başvurusunda bulunabilecekleri anlaşılıyor ise de; istinaf kanun yoluna kimlerin başvurabileceği burada tam olarak belirtilmemiştir.
Bu nedenle, durumun kanun yollarına başvurma hakkını düzenleyen 260 vd. madde hükümlerine göre tespit edilmesi gerekmektedir.
Gerçekten 261. maddede, avukatın müdafiliğini veya vekilliğini üstlendiği kişilerin açık arzusuna aykırı olmamak koşuluyla kanun yoluna başvurabileceği, yine 262. maddede, şüpheli ve sanığın yasal temsilcisi ve eşinin kanun yoluna başvuru hakkı bulunduğu belirtilmiştir.
Müdafiin başvurusu
Müdafi, kendiliğinden istinaf başvurusunda bulunabilir. Müdafiin istinaf kanun yoluna başvurma yetkisi, sanığın açıkça aksi yöndeki iradesini kendisine bildirmesi halinde kalkar. Sanık müdafine istinaf kanun yoluna başvurmamasını açıkça bildirmişse, ileride sorun teşkil etmemesi bakımından müfaiin bunu yazılı olarak alması faydalı, hatta gereklidir.
Süre şartı
istinaf kanun yolu başvurusu süresi, hükmün açıklanmasından itibaren yedi gündür (CMK 273/1). 2017 değişikliği ile temyiz süresi on beş güne çıkarıldığı halde, istinaf süresi aynen korunmuştur.
Hüküm istinaf yoluna başvurma hakkı olanların yokluğunda açıklanmışsa, süre tebliğden itibaren başlar. istinaf başvuru süresinin hesaplanmasında CMK 39/1 hükmü göz önünde bulundurulmalıdır.
Asliyelik işlerdeki süre
Asliye Ceza Mahkemelerinin duruşmalarında Cumhuriyet savcısı hazır bulunmamaktadır. Bu nedenle, yargı çevresindeki asliye ceza mahkemesi hükümlerine karşı, bağlı bulunduğu ağır ceza mahkemelerinde bulunan Cumhuriyet savcıları, hükmün Cumhuriyet Başsavcılığına geliş tarihinden itibaren yedi gün içinde istinaf yoluna başvurabilir (CMK 273/3).