Ceza Davalarında Davanın Nakli Nedir? Dava Nasıl Nakledilir?

Bir muhakeme sırasında yargılama yetkisi­nin yer bakımından asıl yetkili olan mahkemeden alınarak yetkisiz başka bir mahkemeye verilmesi ve bu başka mahkemenin yetkili sayılmasına da­vanın nakli adı verilmektedir.

Hukuki veya fiili sebeplerle davanın nakli

5235 sayılı Kanun’un 37/3. maddesine göre, yargı çevresindeki adli yargı ilk derece ceza mahkemeleri hâkimlerinin davayı görmeye hukuki veya fiili engellerinin çıkması hâlinde, o davanın bölge adliye mahkemesi yargı çevresi içerisinde başka bir adli yargı ilk derece ceza mahkemesine nakli hakkında karar verme yetkisi Bölge Adliye Mahkemesi Ceza Dairesine aittir. CMK m. 19/1 hükmüne göre ise “Yetkili hâkim veya mahkeme, hukukî veya fiilî sebeplerle gö­revini yerine getiremeyecek hâlde bulunursa; yüksek görevli mahkeme, davanın başka yerde bulunan aynı derecede bir mahkemeye nakline karar verir.” Dolayısıyla Bölge Adliye Mahkeme­leri göreve başlayıncaya kadar yüksek görevli mahkeme ifadesini, yüksek/üst mahkeme olarak anlamakta bir sakınca yok ise de bu mahkeme­ler göreve başladıktan sonra, CMK’nın belirtilen ifadesini Bölge Adliye Mahkemesi Ceza Dairesi olarak anlamak gerekecektir.

O yerde davaya bakabilecek tek hâkimin görevden yasaklı olması durumunu veya hâki­min reddedilmesi yüzünden mahkemenin kuru­lamamasını hukuki engele; o yerdeki tek hâkimin trafik kazası geçirerek uzun süre görev yapamaz hâle gelmesini ise fiili nedene örnek olarak gös­terebiliriz. Ancak o yerde, aynı yetkiye sahip baş­ka hâkim varsa bu yola başvurulamayacaktır.

Kamu güvenliği için tehlikeli olması nedeniyle davanın nakli

Bazı davaların olması gereken yerde görülmesi kargaşaya, halkın tep­kisine vs. neden olabilir ki bu da esasen kamu güvenliğinin tehlikeye sokulması anlamına gelir. Basit bir olgu davanın nakli için yeterli neden sa­yılamaz; zorunlu olarak kamu güvenliği için ciddi bir tehlike oluşturacak bir olgunun doğacağı iz­lenimi uyanmalıdır. İşte böyle bir durumda Ada­let Bakanı, Yargıtay’a başvurarak, yargılamanın başka bir yerde yapılmasını isteyebilir (CMK m. 19/2). Burada Adalet Bakanı’nın görevi, Yargı­tay’dan talepte bulunmaktan ibarettir; karar mer­cii Yargıtay’dır. Yargıtay nakil kararı verdikten sonra kamu güvenliği tehlikesi ortadan kalkmış olsa bile dava nakledilen mahkemede görülmeye devam edecektir.

AYRICA 6763 SAYILI KANUN İLE CEZA MUHAKEMESİ KANU­NUNUN 19. MADDESİNE EKLENEN FIKRA İLE DURUŞMANIN BAŞKA YERDE YAPILABİLMESİNE OLANAK TANINMIŞTIR. Söz konusu hükme göre, Mahkeme, fiili sebepler veya güvenlik gerekçesiyle duruşmanın il sınırları içinde başka bir yerde yapılmasına karar verebilir. Bu karara karşı itiraz yolu açıktır.