Bir kimseye kendisine yönelik uygulanan bir koruma tedbiri dolayısıyla tazminat isteyebilmesinin koşulları nelerdir?

Ceza Muhakemesi Kanununda tazminat konusu “koruma tedbirleri nedeniyle tazminat” başlığı altında düzenlenmiş olmakla birlikte tüm koruma tedbirlerine hukuka aykırı biçimde başvurulmasından kaynaklanan zararların giderilmesi kapsama alınmamıştır. Oysa tazminat verilmesi gereken haller sadece haksız tutuklama, yakalama, arama ve el koyma değildir. Diğer koruma tedbirlerine başvurulmasından kaynaklanabilecek haksızlıkların da kapsama alınması gerekir.

Tazminat nedenleri:

a) Yakalama ve gözaltı tedbirleri ile ilgili nedenler:

Yakalama ve gözaltı tedbirleriyle ilgili olarak soruşturma veya kovuşturma sırasında gerçekleşen şu hallerde maddi ve manevi tazminat istenebilir:

– Yasalarda gösterilen koşullar dışında yakalama

– Yasal gözaltı süresi içinde hâkim önüne çıkarılmama

– Yakalama nedenleri ve haklarındaki suçlamaları kendilerine, yazıyla veya bunun hemen olanaklı bulunmadığı hallerde sözle açıklanmaması

b) Tutuklama Tedbiri ile ilgili nedenler:

Tutuklamayla ilgili olarak soruşturma veya kovuşturma sırasında gerçekleşen şu hallerde maddi ve manevi tazminat istenebilir:

– Yasalarda gösterilen koşullar dışında tutuklama veya tutukluluğun devamına karar verilmesi

– Yasal haklar hatırlatılmadan veya hatırlatılan haklardan yararlandırılma isteği yerine getirilmeden tutuklama

– Yasaya uygun olarak tutuklanan kişinin makul sürede yargılama mercii önüne çıkarılmaması ve bu süre içinde hakkında hüküm verilmemesi

– Tutuklama nedenlerini ve suçlamanın yazıyla veya bunun hemen olanaklı bulunmadığı hallerde sözle açıklanmaması

– Tutuklamanın yakınlara bildirilmemesi

c) Arama Tedbiri ile ilgili nedenler:

Aramayla ilgili olarak soruşturma veya kovuşturma sırasında, ilgili kişinin hakkındaki arama kararının ölçüsüz bir şekilde gerçekleştirilmesi halinde tazminat istenebilir.

d) El koyma tedbiri ile ilgili nedenler:

El koymayla ilgili olarak soruşturma veya kovuşturma sırasında gerçekleşen şu hallerde maddi ve manevi tazminat istenebilir:

– Eşyaya veya diğer malvarlığı değerlerine, koşulları oluşmadığı halde el konulması

– El konulan eşyanın korunması için gerekli tedbirlerin alınmaması

– El konulan eşyanın veya diğer malvarlığı değerinin amaç dışı kullanılması veya zamanında geri verilmemesi

e) Kovuşturmaya yer olmadığı ve beraat kararının verildiğinde tazminat nedenleri:

Kovuşturmaya yer olmadığı ve beraat kararı verilen şu hallerde maddi ve manevi tazminat istenebilir:

– Yasaya uygun olarak yakalandıktan sonra kovuşturmaya yer olmadığı veya beraat kararı verilmesi

– Yasaya uygun olarak tutuklandıktan sonra kovuşturmaya yer olmadığı veya beraat kararı verilmesi

f) Mahkûmiyet halinde tazminat nedenleri:

Mahkûmiyet kararı verildikten sonar şu hallerde maddi ve manevi tazminat istenebilir:

– Gözaltı ve tutuklulukta geçirilen sürelerin, hükümlülük süresinden fazla olması

– İşlenen suç için yasada öngörülen cezanın sadece para cezası olması nedeniyle zorunlu olarak bu cezayla cezalandırılmış olmak

g) Yargılamanın yenilenmesi halinde tazminat isteme:

Yargılamanın yenilenmesi sonucunda beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararı verildikten sonar şu halde maddi ve manevi tazminat istenebilir:

– Önceki mahkûmiyet kararının tamamen veya kısmen infaz edilmiş olması