BAM ceza dairesinin esası incelemesi

İstinaf başvurusunun esastan reddi ne demektir?

Bölge Adliye Mahkemesi  ceza  dairesi,  dosyayı  ve dosyayla birlikte  sunulan delilleri  inceledikten  sonra,  ilk  derece mahkemesi hükmünde usul ve esasa  ilişkin herhangi bir hukuka aykırılık olmadığını, delillerde ve işlemlerde eksiklik bulunmadığını, sübut bakımından değerlendirmenin yerinde olduğunu saptarsa, istinaf başvurusunu esastan reddeder (CMK 280/1-a).

Hüküm düzeltilerek istinaf başvurusunun esastan reddi

Temyiz  ile  ilgili  bir  düzenleme  olan, Yargıtay‟ın  istisnai  bir  şekilde  esas mahkemesinin  verdiği  hükmü  ıslah  etmesine  ilişkin CMK 303 madde hükmü, istinafa da yansıtılmış ve 2017-7035 sayılı Kanun ile  istinafta  ilk derece mahkemesinin hükmündeki hukuka aykırılığın düzeltilmesinin uygulama alanı genişletilmiştir.

Yapılan bu son değişiklik uyarınca, CMK‟nın 303ncü maddesinin (a),  (c), (d), (e),  (f),  (g) ve (h) bentlerindeki  ihlallerin varlığı halinde, BAM ceza dairesinin hukuka aykırılığı düzelterek istinaf başvurusunu esastan reddetmesi kabul edilmiştir.

Bu düzenlemede sadece CMK 303/1-b bendinin eksik bırakıldığı görülmekte  ise de, bu bendin  içeriği olan, cezanın en alt derecesi uygulanarak hukuka aykırılığı düzeltme ve  istinaf başvurusunun esastan reddi  kararı  verilmesi  olanağı,  2017-7035  sayılı  Kanun  ile  eklenen CMK 280/1-b madde hükmü ile sağlanmıştır: “b) C. Savcısının istinaf yoluna başvurma nedenine uygun olarak mahkumiyete  konu  suç  için kanunda  yazılı  cezanın  en alt derecesinin uygulanmasının uygun görülmesi  halinde,  hukuka  aykırılığın  düzeltilerek  istinaf  başvurusunun esastan reddine karar verilir.”

Bunlardan  başka,  2017-7035  Kanun  ile  BAM  ceza  dairesinin hükmü  ıslah yetkisi genişletmiştir. Bu amaçla maddeye yeni bir fıkra eklenmiştir  (CMK “2017-7035” 280/1-c). Eklenen  fıkra şöyledir: “c) Olayın daha fazla araştırılmasına ihtiyaç duyulmadan davanın reddine karar verilmesi veya güvenlik tedbirlerine ilişkin hatalı kararın düzeltilmesi gereken hallerde, hukuka aykırılığın düzeltilerek istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilir.”

İstinafa Konu Hükmün Bozulması

İlk derece mahkemesinin hükmünde 289. maddedeki kesin hukuka aykırılık hallerinin bulunması halinde hükmün bozulmasına, yeniden hüküm kurulmak üzere ilk derece mahkemesine veya yargı çevresinde uygun göreceği diğer bir ilk derece mahkemesine gönderilmesine karar verir  (CMK  “2017-7035” 280/1-d). Bozmaya  ilişkin düzenleme daha önce maddenin (b) fıkrasında idi. 2017-7035 sayılı Kanunla maddeye  iki yeni  fıkra  eklenince,  sonraki  fıkra numaraları yürütüldü ve artık “bozma”, maddenin (d) fıkrasına taşınmış oldu.

İstinaf  kanun  yolunda  esas  incelemesi  yapılıp, maddi  ve  hukuki hataların giderilmesi asıl olup, bozma  sadece hukuka kesin aykırılıklarla  sınırlı  olmasına  rağmen,  uygulamada  çok  sayıda  bozma  kararı verildiği  ve  bunun  genellikle  ilk  derece mahkemesi  hükmündeki  gerekçe hatalarına dayandırıldığı görülmektedir.

Davanın yeniden görülmesine karar verilmesi

Bölge Adliye Mahkemesi ceza dairesi, diğer hallerde gerekli tedbirleri aldıktan sonra davanın yeniden görülmesine ve duruşma hazırlığı işlemlerine başlanmasına karar verir (CMK “2017-7035” 280/1-e).

Bölge Adliye Mahkemesi ceza dairesi tarafından verilen bu kararla, istinafa konu davada kovuşturma evresine geri dönmüş olmaktadır.

Böylece,  aşağıda  açıklanacağı  gibi,  ilk  derece mahkemesinin  verdiği hükmün tali ceza davası biçiminde denetlenmesi aşaması sona ermekte ve bu aşamadan  sonra  asıl ceza davasının kovuşturma evresindeki yetkiler kullanılarak, iddianamede yüklenen fiilin sanık tarafından kusurlu bir biçimde işlenmiş olup olmadığı konusu tekrar ele alınmakta, ilk  derece mahkemesi  hükmünde  esasa  ilişkin  bir  hata  bulunup  bulunmadığı duruşma da açılarak  incelenmekte ve  sonucu etkileyen bir hata bulunduğu saptanırsa, o zaman ilk hüküm kaldırılıp, yerine BAM ceza  dairesinin  kendi  hükmü  ikame  edilmektedir  (CMK  280/2). Duruşma sonunda ilk hükümde hata bulunmadığı anlaşılırsa, o zaman istinaf başvurusunun esastan reddi kararı verilmektedir.

İstinaf Duruşma hazırlığı

Duruşma hazırlığında, bölge adliye mahkemesinin ilgili dairesinin başkanı veya görevlendireceği üye 175. maddeye göre duruşma gününü saptar, gerekli çağrıları yapar (CMK 281/1).

2017 değişikliği  ile, birinci  fıkrada görev açısından bir düzeltme yapılmıştır. Önceki metinde  duruşma  hazırlığının  bölge  adliye mahkemesi başkanı  tarafından yapılacağı  izlenimi veren bir  ifade  yer  almıştı. Birinci cümleye “daire” kelimesi eklenerek, işlemlerin ilgili ceza dairesinin başkanı tarafından yapılacağına açıklık getirildi. Bu arada ikinci fıkradaki aşağıda açıklanan tutuksuz sanığın duruşmaya gelmemesine ilişkin düzenleme de iptal edildi.

Ayrıca mahkeme, gerekli görülen  tanıkların, bilirkişilerin dinlenmesine ve keşfin yapılmasına karar verir (CMK 281/2).

Tutuksuz  sanığın  açtığı  istinaf  davasında  duruşmaya gelmemesi sorunu

CMK 281/1, cümle 2 uyarınca, tutuksuz sanığa yapılacak çağrıda kendi  istinaf başvurusu üzerine açılan davanın duruşmasına gelmediğinde davasının reddedileceği de bildiriliyordu. Bu hüküm tartışmalara yol açtığı  için, 2017-7035  sayılı Kanun  ile yürürlükten kaldırılmış ve Anayasa Mahkemesinin 14.6.2017 tarihli kararı ile iptal edilmiştir.

Böylece  hukuka  aykırılığı  AHĠM  kararlarıyla  da  saptanmış  olan  bu hüküm hem yürürlükten kaldırılmış, hem de iptal edilmiştir.

Tutuksuz  sanığın  kendi  başvurusu  üzerine  açılan  duruşmaya  katılmaması veya müdafini göndermemesi halinde, başvurusunun reddedilmesi artık mümkün değildir.