İstinaf başvurusunun esastan reddi ne demektir?
Bölge Adliye Mahkemesi ceza dairesi, dosyayı ve dosyayla birlikte sunulan delilleri inceledikten sonra, ilk derece mahkemesi hükmünde usul ve esasa ilişkin herhangi bir hukuka aykırılık olmadığını, delillerde ve işlemlerde eksiklik bulunmadığını, sübut bakımından değerlendirmenin yerinde olduğunu saptarsa, istinaf başvurusunu esastan reddeder (CMK 280/1-a).
Hüküm düzeltilerek istinaf başvurusunun esastan reddi
Temyiz ile ilgili bir düzenleme olan, Yargıtay‟ın istisnai bir şekilde esas mahkemesinin verdiği hükmü ıslah etmesine ilişkin CMK 303 madde hükmü, istinafa da yansıtılmış ve 2017-7035 sayılı Kanun ile istinafta ilk derece mahkemesinin hükmündeki hukuka aykırılığın düzeltilmesinin uygulama alanı genişletilmiştir.
Yapılan bu son değişiklik uyarınca, CMK‟nın 303ncü maddesinin (a), (c), (d), (e), (f), (g) ve (h) bentlerindeki ihlallerin varlığı halinde, BAM ceza dairesinin hukuka aykırılığı düzelterek istinaf başvurusunu esastan reddetmesi kabul edilmiştir.
Bu düzenlemede sadece CMK 303/1-b bendinin eksik bırakıldığı görülmekte ise de, bu bendin içeriği olan, cezanın en alt derecesi uygulanarak hukuka aykırılığı düzeltme ve istinaf başvurusunun esastan reddi kararı verilmesi olanağı, 2017-7035 sayılı Kanun ile eklenen CMK 280/1-b madde hükmü ile sağlanmıştır: “b) C. Savcısının istinaf yoluna başvurma nedenine uygun olarak mahkumiyete konu suç için kanunda yazılı cezanın en alt derecesinin uygulanmasının uygun görülmesi halinde, hukuka aykırılığın düzeltilerek istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilir.”
Bunlardan başka, 2017-7035 Kanun ile BAM ceza dairesinin hükmü ıslah yetkisi genişletmiştir. Bu amaçla maddeye yeni bir fıkra eklenmiştir (CMK “2017-7035” 280/1-c). Eklenen fıkra şöyledir: “c) Olayın daha fazla araştırılmasına ihtiyaç duyulmadan davanın reddine karar verilmesi veya güvenlik tedbirlerine ilişkin hatalı kararın düzeltilmesi gereken hallerde, hukuka aykırılığın düzeltilerek istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilir.”
İstinafa Konu Hükmün Bozulması
İlk derece mahkemesinin hükmünde 289. maddedeki kesin hukuka aykırılık hallerinin bulunması halinde hükmün bozulmasına, yeniden hüküm kurulmak üzere ilk derece mahkemesine veya yargı çevresinde uygun göreceği diğer bir ilk derece mahkemesine gönderilmesine karar verir (CMK “2017-7035” 280/1-d). Bozmaya ilişkin düzenleme daha önce maddenin (b) fıkrasında idi. 2017-7035 sayılı Kanunla maddeye iki yeni fıkra eklenince, sonraki fıkra numaraları yürütüldü ve artık “bozma”, maddenin (d) fıkrasına taşınmış oldu.
İstinaf kanun yolunda esas incelemesi yapılıp, maddi ve hukuki hataların giderilmesi asıl olup, bozma sadece hukuka kesin aykırılıklarla sınırlı olmasına rağmen, uygulamada çok sayıda bozma kararı verildiği ve bunun genellikle ilk derece mahkemesi hükmündeki gerekçe hatalarına dayandırıldığı görülmektedir.
Davanın yeniden görülmesine karar verilmesi
Bölge Adliye Mahkemesi ceza dairesi, diğer hallerde gerekli tedbirleri aldıktan sonra davanın yeniden görülmesine ve duruşma hazırlığı işlemlerine başlanmasına karar verir (CMK “2017-7035” 280/1-e).
Bölge Adliye Mahkemesi ceza dairesi tarafından verilen bu kararla, istinafa konu davada kovuşturma evresine geri dönmüş olmaktadır.
Böylece, aşağıda açıklanacağı gibi, ilk derece mahkemesinin verdiği hükmün tali ceza davası biçiminde denetlenmesi aşaması sona ermekte ve bu aşamadan sonra asıl ceza davasının kovuşturma evresindeki yetkiler kullanılarak, iddianamede yüklenen fiilin sanık tarafından kusurlu bir biçimde işlenmiş olup olmadığı konusu tekrar ele alınmakta, ilk derece mahkemesi hükmünde esasa ilişkin bir hata bulunup bulunmadığı duruşma da açılarak incelenmekte ve sonucu etkileyen bir hata bulunduğu saptanırsa, o zaman ilk hüküm kaldırılıp, yerine BAM ceza dairesinin kendi hükmü ikame edilmektedir (CMK 280/2). Duruşma sonunda ilk hükümde hata bulunmadığı anlaşılırsa, o zaman istinaf başvurusunun esastan reddi kararı verilmektedir.
İstinaf Duruşma hazırlığı
Duruşma hazırlığında, bölge adliye mahkemesinin ilgili dairesinin başkanı veya görevlendireceği üye 175. maddeye göre duruşma gününü saptar, gerekli çağrıları yapar (CMK 281/1).
2017 değişikliği ile, birinci fıkrada görev açısından bir düzeltme yapılmıştır. Önceki metinde duruşma hazırlığının bölge adliye mahkemesi başkanı tarafından yapılacağı izlenimi veren bir ifade yer almıştı. Birinci cümleye “daire” kelimesi eklenerek, işlemlerin ilgili ceza dairesinin başkanı tarafından yapılacağına açıklık getirildi. Bu arada ikinci fıkradaki aşağıda açıklanan tutuksuz sanığın duruşmaya gelmemesine ilişkin düzenleme de iptal edildi.
Ayrıca mahkeme, gerekli görülen tanıkların, bilirkişilerin dinlenmesine ve keşfin yapılmasına karar verir (CMK 281/2).
Tutuksuz sanığın açtığı istinaf davasında duruşmaya gelmemesi sorunu
CMK 281/1, cümle 2 uyarınca, tutuksuz sanığa yapılacak çağrıda kendi istinaf başvurusu üzerine açılan davanın duruşmasına gelmediğinde davasının reddedileceği de bildiriliyordu. Bu hüküm tartışmalara yol açtığı için, 2017-7035 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış ve Anayasa Mahkemesinin 14.6.2017 tarihli kararı ile iptal edilmiştir.
Böylece hukuka aykırılığı AHĠM kararlarıyla da saptanmış olan bu hüküm hem yürürlükten kaldırılmış, hem de iptal edilmiştir.
Tutuksuz sanığın kendi başvurusu üzerine açılan duruşmaya katılmaması veya müdafini göndermemesi halinde, başvurusunun reddedilmesi artık mümkün değildir.
Yorum Yazın: